Lager Elektro-Mühle
| Typ |
kobiecy obóz pracy |
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
wrzesień 1941 |
| Zakończenie działalności |
5 października 1943 |
| Terytorium | |
| Miejsce | |
| Pierwotne przeznaczenie | |
| Powierzchnia |
0,5 ha |
| Komory gazowe |
brak |
| Liczba więźniów |
300 |
| Narodowość więźniów |
Żydówki polskie, austriackie i niemieckie |
| Liczba ofiar |
nn |
| Komendanci |
Paul Kriehm |
| Upamiętnienie |
brak |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°25′43,7″N 17°00′00,9″E/52,428806 17,000250
| |
Lager Elektro-Mühle (także: Frauenlager Posen-Ost) – niemiecki nazistowski kobiecy obóz pracy dla Żydówek, działający od września 1941[1] do 5 października 1943, a zlokalizowany w Poznaniu przy ul. Gnieźnieńskiej 47[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obóz zajmował budynek dawnego młyna Leonarda Paetzena, należącego później do rodziny Borysów, nazywanego starym młynem. Stał on bezpośrednio nad rzeką Główną. Więźniarki zostały do obozu przywiezione z getta łódzkiego, a przeważały wśród nich Żydówki polskie. Część z nich najpierw osadzono w obozie w Antoninku, a później inne oddelegowano na powrót do Antoninka. Przybyła jeszcze później grupa Żydówek austriackich i niemieckich, pierwotnie umieszczonych w Łodzi. Ogółem w obozie na Głównej przebywało około 300 osób[2].
Obóz zajmował powierzchnię 0,5 hektara. Więźniarki mieszkały w trójkondygnacyjnym budynku młyna. Spały na piętrowych pryczach, w trzech pomieszczeniach. Dawny dom młynarza zajmował komendant obozu. Był tam też podręczny magazyn żywnościowy, mieszkanie żydowskiego lekarza i lokale nadzorców. W oddzielnych zabudowaniach pomieszczono kuchnię, pralnię i magazyn. Niemcy polecili też dobudowanie odwszalni i umywalni. W dawnej stodole (150 metrów od młyna) zlokalizowany był magazyn żywności dla więźniarek. Trzymana tam żywność gniła i w takiej formie stanowiła pożywienie Żydówek. Sytuacja higieniczna w obozie była katastrofalna. Brakowało podstawowych środków higieny, mnożyły się insekty, a żydowski lekarz nie dysponował praktycznie żadnymi lekami, gdyż tych Żydom z reguły nie przydzielano. Przysługiwało zaledwie 100 g mydła miesięcznie na osobę. Panował głód. Podstawą wyżywienia była zupa z brukwi, obierzyn ziemniaczanych, zgniłych jarzyn i koniny. Rano więźniarki otrzymywały kawę z żołędzi i skibkę chleba, rzadko z marmoladą. Okoliczni polscy mieszkańcy nieśli pomoc Żydom, dostarczając warzywa i czystą wodę. W kwietniu 1943 rozpoczęła się epidemia tyfusu, na który zachorowało 41 kobiet, a trzy zmarły (ciała spalono w krematorium Collegium Anatomicum)[2].
Komendantem obozu był Paul Kriehm, który wcześniej kierował obozem dla Żydów na terenach MTP. Żydówki posiadały samorząd obozowy, któremu przewodniczyła więźniarka o imieniu Bela[2].
Heinrich Himmler wydał 9 sierpnia 1943 rozkaz o rozwiązaniu obozów pracy w Kraju Warty. Pierwszy transport z młyna odszedł 28 sierpnia 1943. 5 października 1943 obóz ostatecznie zlikwidowano, a ostatnie 148 więźniarek pojechało do obozu koncentracyjnego w Auschwitz[2].
Pozostałością istnienia obozu są podstawowe prace melioracyjne i budowlane przy tworzeniu cmentarza miłostowskiego w Poznaniu[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Familie Tenhumberg, Posen-Ost (Frauenlager).
- ↑ a b c d e f Anna Ziółkowska, Lager „Elektro-Mühle”, w: „Kronika Miasta Poznania”, nr 2/2002, s. 317–322, ISSN 0137-3552.